معرفی استارتاپ‌های موفق ایرانی
در دهه گذشته، اکوسیستم استارتاپی ایران با سرعتی خیره‌کننده رشد کرده و کسب‌وکارهای نوآورانه‌ای را به دنیا معرفی کرده که نه‌تنها سبک زندگی ایرانیان را متحول کرده‌اند، بلکه در سطح منطقه‌ای نیز تأثیرگذار بوده‌اند. طبق گزارش سال 2024 از هفته‌نامه شنبه، بیش از 50 استارتاپ ایرانی با ارزشی بالغ بر میلیون‌ها دلار در حوزه‌های تجارت الکترونیک، حمل‌ونقل، سرگرمی و گردشگری فعال‌اند که برخی مانند دیجی‌کالا در میان 100 استارتاپ برتر جهان قرار دارند.
این رشد چشمگیر، نتیجه خلاقیت جوانان ایرانی، دسترسی گسترده به اینترنت (با بیش از 80 میلیون کاربر فعال در سال 2025) و نیاز بازار به راه‌حل‌های بومی در مواجهه با محدودیت‌های بین‌المللی است. از دیجی‌کالا با 20 میلیون بازدید ماهانه تا اسنپ با میلیون‌ها سفر روزانه، استارتاپ‌های ایرانی نشان داده‌اند که می‌توانند با ایده‌های بکر و اجرای هوشمندانه، چالش‌های اقتصادی را به فرصت‌هایی طلایی تبدیل کنند.
این مقاله به بررسی استارتاپ‌هایی می‌پردازد که از ایده‌های ساده شروع کردند و حالا به غول‌های فناوری ایران تبدیل شده‌اند. با نگاهی به عواملی چون نوآوری، تطبیق با نیازهای محلی و استفاده از فناوری‌های روز، خواهیم دید چگونه کسب‌وکارهایی مثل کافه‌بازار با 1.6 میلیارد دانلود اپلیکیشن در سال 1399 یا دیوار با 21 میلیون نصب، نه‌تنها بازار داخلی را تسخیر کرده‌اند، بلکه الگویی برای کارآفرینان جوان شده‌اند. در ادامه، ویژگی‌های مشترک این استارتاپ‌ها و درس‌هایی که از مسیر پر فراز و نشیب آن‌ها می‌توان آموخت را کاوش خواهیم کرد.
10 استارتاپ موفق ایرانی
در ادامه بیشتر با استارتاپ های موفق ایران در سال‌های اخیر آشنا می‌شویم.
1. دیجی کالا
دیجی‌کالا در سال 1385 توسط برادران حمید و سعید محمدی تأسیس شد. ایده این پلتفرم پس از تجربه ناموفق خرید دوربین دیجیتال شکل گرفت و هدفش ایجاد فضایی شفاف برای خرید آنلاین بود. از دفتری کوچک در تهران، دیجی‌کالا به بزرگ‌ترین فروشگاه آنلاین ایران تبدیل شد که حالا از الکترونیک تا مواد غذایی را عرضه می‌کند.
این پلتفرم با مدل ترکیبی فروش مستقیم و مارکت‌پلیس عمل می‌کند، درآمدش از حاشیه سود و کارمزد فروشندگان تأمین می‌شود و خدماتی مانند تحویل سریع و بازگشت کالا ارائه می‌دهد. تا سال 1400، بیش از 4 میلیون محصول از 160 هزار فروشنده داشت و در سال 1403 فروشگاه فیزیکی‌اش در تهران افتتاح شد. دیجی‌کالا مشابه آمازون است.
2. اسنپ
اسنپ در سال 1393 با نام تاکسی‌یاب توسط شهرام شاهکار راه‌اندازی شد. این استارتاپ با الهام از اوبر، حمل‌ونقل آنلاین را در ایران دگرگون کرد و اکنون خدماتی چون تحویل غذا و رزرو هتل ارائه می‌دهد.
اسنپ با مدل مبتنی بر کمیسیون، از هر سفر یا سفارش کارمزد می‌گیرد. تا سال 1399، اپلیکیشن اسنپ بیش از 41 میلیون نصب داشت و در یک روز رکورد 2.32 میلیون سفر را ثبت کرد. اسنپ نمونه‌ای ایرانی از اوبر است.
3. کافه‌بازار
کافه‌بازار در سال 1389 توسط گروهی از دانشجویان دانشگاه شریف تاسیس شد تا جایگزینی برای گوگل‌پلی باشد. پس از مسدود شدن گوگل‌پلی، این پلتفرم به بزرگ‌ترین فروشگاه اپلیکیشن ایران تبدیل شد و در سال 1403 به شرکت تپسل واگذار شد.
کافه‌بازار با دریافت 30 درصد کمیسیون از فروش اپلیکیشن‌ها و خریدهای درون‌برنامه‌ای و ارائه خدمات تبلیغاتی درآمدزایی می‌کند. تا سال 1398، حدود 40 میلیون کاربر داشت و 85 درصد بازار اپلیکیشن‌های ایران را در اختیار داشت. این پلتفرم مشابه گوگل‌پلی است.
4. دیوار
دیوار در سال 1386 به‌عنوان پلتفرمی برای آگهی‌های آنلاین شروع به کار کرد و از سال 1392 بر خرید و فروش آنلاین تمرکز یافت. این پلتفرم، که بخشی از گروه هزار دستان است، با مدل freemium عمل می‌کند؛ خدمات پایه رایگان است و درآمد از تبلیغات و ارتقای آگهی‌ها به دست می‌آید. در سال 1395، دیوار ششمین وب‌سایت پربازدید ایران بود و 1 میلیون دستگاه منحصربه‌فرد به آن متصل شدند. دیوار مشابه eBay یا Craigslist است.
5. آپارات
آپارات در سال 1390 توسط گروه صبا ایده راه‌اندازی شد تا جایگزینی برای یوتیوب باشد. این پلتفرم با تمرکز بر محتوای محلی، به محبوب‌ترین سرویس اشتراک‌گذاری ویدئو در ایران تبدیل شد.
درآمد آپارات از تبلیغات ویدئویی، اشتراک‌های پریمیوم و همکاری با تولیدکنندگان محتوا تأمین می‌شود. در سال 1395، حدود 25 میلیون بازدیدکننده منحصربه‌فرد ماهانه داشت و روزانه بیش از 6 میلیون ویدئو در آن مشاهده می‌شد. آپارات مشابه یوتیوب است.
6. زرین پال
زرین‌پال در سال 1389 توسط برادران علی و مصطفی امیری تأسیس شد تا درگاه پرداختی امن برای کسب‌وکارهای کوچک فراهم کند. این پلتفرم فین‌تک با دریافت کارمزد از هر تراکنش و ارائه خدماتی مانند کیف پول الکترونیکی و کارت‌های پیش‌پرداخت درآمدزایی می‌کند. در سال 1397، زرین‌پال یکی از اولین شرکت‌هایی بود که تایید فنی شاپرک را دریافت کرد. زرین‌پال مشابه پی‌پال است.
7. علی بابا
علی‌بابا در سال 1390 با هدف ساده‌سازی رزرو بلیط هواپیما، قطار و اتوبوس تاسیس شد و با ادغام با زورق در سال 1396، به یکی از پیشروهای صنعت گردشگری ایران تبدیل شد. این پلتفرم با دریافت کارمزد از فروش بلیط‌ها و خدمات گردشگری مانند تور و اجاره خودرو درآمد کسب می‌کند. در سال 1399، علی‌بابا 100 هزار دلار سرمایه از صندوق توسعه فناوری ایران جذب کرد. علی‌بابا مشابه اکسپدیا یا بوکینگ است.
8. پونیشا
پونیشا در سال 1389 توسط نیما نورمحمدی تأسیس شد تا فریلنسرها را به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط متصل کند. این پلتفرم فریلنسینگ با دریافت کمیسیون از پروژه‌های تکمیل‌شده و ارائه خدمات امن برای پرداخت‌ها درآمدزایی می‌کند. تا سال 1395، پونیشا بیش از 100 هزار کاربر ثبت‌نام‌شده و 60 هزار پروژه تکمیل‌شده داشت. پونیشا مشابه آپ‌ورک یا فایور است.
9. آی پی امداد
آی پی امداد در دهه 70 به عنوان کسب و کار خانوادگی پاکراه شروع به کار کرد اما ورود آن به فضای استارتاپی کشور در دهه 90 آغاز شد. این پلتفرم با تمرکز بر سرعت، شفافیت هزینه‌ها و کیفیت تضمینی، در زمینه تعمیرات فعالیت دارد و از کارمزدها کسب درآمد می‌کند. از پلتفرم‌های مشابه آی پی امداد می‌توان به تسک رابیت اشاره کرد.
10. نت برگ
نت‌برگ در سال 1390 توسط علیرضا و سامان صادقیان به‌عنوان اولین پلتفرم خرید گروهی ایران تاسیس شد. این پلتفرم با ارائه تخفیف‌های روزانه، بخشی از فروش هر معامله را به‌عنوان درآمد نگه می‌دارد و باقی‌مانده را با کسب‌وکارها تقسیم می‌کند. نت‌برگ با بیش از 70 هزار کسب‌وکار همکار در شهرهایی مانند تهران، اصفهان، مشهد و شیراز فعالیت می‌کند. نت‌برگ مشابه گروپان است.
